Kiedy zakup używanego samochodu staje się problemem - Rozważania prawnicze

Rynek samochodów używanych w Polsce jest niezwykle dynamiczny, a sprzedaż pojazdów z drugiej ręki stanowi istotną część gospodarki. Wiele osób decyduje się na taki zakup ze względu na atrakcyjną cenę, jednak wiąże się on także z ryzykiem. Najczęściej spotykanym problemem są ukryte wady pojazdu, o których kupujący dowiaduje się dopiero po podpisaniu umowy (i przejechaniu kilkuset kilometrów). Warto wiedzieć, że polskie prawo daje nabywcy skuteczne narzędzia do ochrony jego interesów.

Podstawowym instrumentem jest instytucja rękojmi za wady fizyczne uregulowana w Kodeksie cywilnym. Sprzedawca odpowiada wobec kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę fizyczną zmniejszającą jej wartość lub użyteczność, nie posiada właściwości, o których istnieniu zapewniał, albo została wydana w stanie niezupełnym. W praktyce oznacza to, że jeżeli samochód miał poważną usterkę techniczną, o której kupujący nie został poinformowany, może on podjąć odpowiednie działania w stosunku do sprzedawcy.

Uprawnienia kupującego są szerokie. Może on żądać obniżenia ceny, albo nawet odstąpić od umowy i zażądać zwrotu pieniędzy, jeśli wada jest istotna. W niektórych przypadkach kupujący może także żądać naprawy pojazdu albo jego wymiany na egzemplarz wolny od wad, choć w przypadku samochodów używanych najczęściej stosowane są pierwsze dwa rozwiązania. Należy pamiętać, że rękojmia przysługuje niezależnie od tego, czy wada była wynikiem złej woli sprzedawcy, czy też nie miał on świadomości jej istnienia.

Różnice w odpowiedzialności występują w zależności od tego, kto jest sprzedawcą. Jeśli kupujący nabywa samochód od przedsiębiorcy, np. komisu, jego uprawnienia są szersze, a możliwość wyłączenia rękojmi jest w praktyce bardzo ograniczona. W relacjach między osobami prywatnymi sprzedawca może w umowie zastrzec wyłączenie rękojmi, ale nie może tego zrobić, jeśli zataił wadę w sposób świadomy. Innymi słowy – jeżeli ktoś sprzeda pojazd wiedząc, że miał on poważny wypadek, a w umowie zawarł klauzulę o wyłączeniu rękojmi, to i tak będzie ponosił odpowiedzialność.

Ważne są także terminy. Podstawowa rękojmia obowiązuje w ciągu 2 lat od daty zakupu. Z praktycznego punktu widzenia warto reagować jak najszybciej – najlepiej natychmiast po stwierdzeniu wady.

Nabywca, który wykrył wadę, powinien sporządzić pisemne zgłoszenie do sprzedawcy, najlepiej listem poleconym za potwierdzeniem odbioru. Jeżeli sprzedawca odmawia uwzględnienia roszczeń, sprawa może trafić do sądu. W takich sytuacjach niezwykle istotne są opinie biegłych mechaników, dobrze więc jeszcze przed procesem postarać się o taką opinię.

Zakup samochodu używanego zawsze wymaga ostrożności i zdrowego rozsądku. Warto przed podpisaniem umowy udać się z pojazdem do niezależnego warsztatu i sprawdzić jego faktyczny stan techniczny. Niezależnie jednak od staranności, ryzyko wystąpienia ukrytych wad istnieje zawsze, dlatego dobrze znać swoje prawa i wiedzieć, jak z nich korzystać.