Wątpliwa jakość nowych strategii rozwoju gmin. OPOS bije na alarm

Samorządy ostrzegają przed problemem niskiej jakości strategii rozwoju gmin przygotowywanych przez osoby niewykwalifikowane. Wszystko przez niedobory specjalistów oraz brak wymagań formalnych wobec wykonawców tych dokumentów. Zdaniem OPOS konieczne są pilne zmiany w przepisach.

Na problem z wdrażaniem nowego obowiązku sporządzania strategii rozwoju gmin, które zaczną obowiązywać od przyszłego roku zwróciło uwagę Ogólnopolskie Porozumienie Organizacji Samorządowych. 

„Obserwujemy obecnie masowe przystępowanie gmin do opracowywania strategii, jednak na rynku brakuje wykonawców przygotowanych merytorycznie do realizacji tego typu dokumentów. Firmy, które dotąd tworzyły strategie o profilu czysto społecznym lub gospodarczym, nie dysponują odpowiednimi kompetencjami planistyczno-urbanistycznymi” – zauważył Piotr Kuczera, prezydent Rybnika i przewodniczący Śląskiego Związku Gmin i Powiatów. 

Dodał, że brakuje też jakichkolwiek wymagań formalnych wobec wykonawców projektów strategii - w przeciwieństwie do planów ogólnych czy studiów, które muszą być sporządzane przez osoby do tego uprawnione i podlegają opiniowaniu przez gminne komisje urbanistyczno-architektoniczne oraz nadzorowi wojewodów. 

„W konsekwencji obserwujemy, że w wielu projektach strategii pojawiają się nierzetelne, niespójne lub wręcz nieprawdziwe treści, mające jedynie na celu ,uzasadnienie zwiększonego zapotrzebowania na zabudowę mieszkaniową, bez głębszej analizy rzeczywistej skuteczności zawartych ustaleń”  - wyjaśnił prezydent Rybnika. 

Jego zdaniem tego typu zapisy często nie będą mogły zostać wykorzystane jako podstawa do zwiększenia powierzchni terenów mieszkaniowych w planie ogólnym lub będą kwestionowane, co narazi gminy na realne ryzyko uchylenia zarówno planów ogólnych, jak i samych strategii - czy to przez wojewodów, czy w drodze postępowań przed sądami administracyjnymi. 

Jak, zauważył, takie zapowiedzi padły już m.in. ze strony urzędników wojewody wielkopolskiego. 

Dlatego w przyjętym przez OPOS stanowisku organizacja zaapelowała o pilne wprowadzenie ustawowego obowiązku udziału w zespole opracowującym strategię rozwoju gminy osoby spełniającej jeden z warunków określonych w art. 5 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Chodzi o posiadanie kwalifikacji urbanisty lub posiadania dyplomu ukończenia studiów wyższych w zakresie architektury, urbanistyki lub gospodarki przestrzennej.

Zdaniem OPOS zmiana ta pozwoliłyby zapewnić spójność planowania strategicznego i przestrzennego, a także ograniczyć ryzyko sporów nadzorczych i sądowych w przyszłości.

Zgodnie z nowelizacją ustawy o samorządzie gminnym, od 2026 r. strategia rozwoju gminy stanie się dokumentem obligatoryjnym. Jednocześnie plan ogólny gminy - dokument planistyczny, który zastąpi dotychczasowe studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego - będzie musiał być z nią zgodny, między innymi w zakresie polityki mieszkaniowej i wyznaczania nowych terenów pod funkcję mieszkaniową.


mp/